Vrij Gedacht

Wekenlang hebben p-waarden, t-testen, z-scores en aanverwante alfabetsymboliek mijn schrijfbrein verlamd. Mijn denken had een statistische transformatie ondergaan. In dode momenten betrapte ik er mezelf op formules van betrouwbaarheidsintervallen, gemiddelde groeivoeten en regressievergelijkingen in de lucht te tekenen. In een nachtmerrie stond ik aan het examenlokaal zonder rekentoestel – thuis vergeten, waarop ik zwetend wakker werd en de slaap niet meer kon vatten. Dat examen is nu een week achter de rug en nog is de stress niet geweken.

Ze bouwen muren
van prikkeldraad en steen
en angst en onbehagen
en denken, zeggen
dat dit nodig is
voor Veiligheid en het Behoud van
Eigenheid en Waarden

muren die ze bouwen, zonder schaamte,
in velden, bossen en in onze hoofden

deze, ooit de grens van een imperium,
bedoeld tegen Barbaren
ligt nu verzonken in het gras
wat schapen houden er de wacht
en wolken waaien luchtig over

sic transit gloria muri

(op de grens van 2015 en 2016)

Het regende de voorbije weken minuten stilte, in Frankrijk, over heel Europa en tot ver daarbuiten. Op straat, in stations, in supermarkten en zelfs op mijn speelplaats sloeg het verenigd zwijgen toe. Geen voetbalwedstrijd of eerst een minuutje tribunestilte en de spelers met de hoofden naar de grond in de middencirkel (om elkaar daarna uiteraard weer lekker sportief naar de verdoemenis te wensen of te schoppen).

Dat het weer bij ons de voorbije dagen in de war was, mag een understatement zijn. Overdag zweette ik uit mijn hemden en ’s nachts vroeg ik me af hoeveel dekens mijn novemberbed nodig had. Ik hoorde de trekganzen boven mijn huis kwekkend twijfelen tussen noord en zuid, de muggen in mijn slaapkamer beleefden hun tweede jeugd en onze katten wisten bij de zomerse temperaturen helemaal niet meer of ze binnen of buiten wilden zijn.

Woensdagmorgen kwart over zes. Een sirene loeit voorbij en verscheurt mijn slaap. Half wakker hoor ik de vertrouwde geluiden van een vroege ochtend: het monotone geruis van de E17, een optrekkende trein richting Brussel en het gekraai van een paar verre hanen, ergens in de wildernis voorbij de moskee die paalt aan mijn tuin. Auto’s rijden aan en af voor het eerste gebed. Drive-in moskee. Ik duw de dag nog even voor me uit en slaap terug in, dromend van een dampend bord coq au vin.

Net een van de eerste hoogtepunten van het nieuwe schooljaar achter de rug: een sportdag die bestond uit een zogenaamd 'creatieve, innovatieve en uitdagende' doorschuifregeling met een onvermoede variatie aan veelkleurige springkastelen en verder nog spelletjes zoals tussen-twee-vuren, frisbee en kubb! Afronden deden we al even peptalkgewijs door met een 'alcoholbrilletje' op de neus een zatte ervaring te ondergaan. Ik deed de test, maar wat ik zag stemde hoegenaamd niet overeen met wat ik tijdens mijn eigen schaarse drankuitspattingen had gezien.

Van alle maanden van het jaar is augustus de meest ambigue. Het stramien van een vakantie: de hoge nood aan en het verlangen naar heel veel juli, de steeds meer benodigde dagen om te genezen van een werkjaar en tenslotte in de tweede maandhelft het vooruitzicht van vreemde luchten en een schat aan nieuwe indrukken. Maar ooit raken we uitgerust en uitgereisd, en dan komen augustus en de kanteling. Ik tel mijn jaren, vierenvijftig al, op de derde van de maand.

We staan er niet altijd bij stil, maar hebben toch maar het ongelofelijke geluk om te kunnen reizen waarheen we willen. Die realiteit wordt pas echt goed duidelijk wanneer je – zoals wij deden – met de ferry de overtocht naar Engeland maakt. Eerder al in juli zagen we mensen ter hoogte van Calais voor de neus van onze auto de snelweg overrennen richting vrachtwagens die in file stonden aan te schuiven voor de Chunnel. Vorige week namen we vanuit Zeebrugge de nachtboot richting Hull: overal metershoge hekken met scheermesjesdraad, vrachtwagens langs scanners en politietoezicht.

Ik mocht dan al op 30 juni de schoolpoort achter me dichtgetrokken hebben, mijn eigenlijke vakantie begon pas op 9 juli op een fietspad langs de Somme, tussen Saint-Valéry (vanwaar – voor de liefhebbers van geschiedenis – in 1066 Willem de Veroveraar uitzeilde om Engeland te veroveren) en Abbeville, op weg naar de start van de 6de rit van de Tour de France. De wind woei hard en heerlijk, en blies de overvolle kamers van mijn geest helemaal schoon. Ik fietste mijn schoolmoeë zelf uit de wielen en kwam met een weldadig vakantiegevoel als winnaar aan in Abbeville.

Van een aandachtige lezer van deze blog kreeg ik de vraag hoe ik interesse en sympathie voor beschouwelijke filosofen als IJsseling en Lemaire kon rijmen met mijn eigen politiek activisme. Een prikkelende vraag, die me hier aanzet tot een verre terugblik. Als zeventien-, achttienjarige was ik, onder invloed van een gedreven priester-leraar in het retorica van het College van Sint-Niklaas, zeer geboeid geraakt door bevrijdingstheologen en priesters die het in Zuid- en Latijns-Amerika opnamen voor de armsten.