Vrij Gedacht

Van alle maanden van het jaar is augustus de meest ambigue. Het stramien van een vakantie: de hoge nood aan en het verlangen naar heel veel juli, de steeds meer benodigde dagen om te genezen van een werkjaar en tenslotte in de tweede maandhelft het vooruitzicht van vreemde luchten en een schat aan nieuwe indrukken. Maar ooit raken we uitgerust en uitgereisd, en dan komen augustus en de kanteling. Ik tel mijn jaren, vierenvijftig al, op de derde van de maand.

We staan er niet altijd bij stil, maar hebben toch maar het ongelofelijke geluk om te kunnen reizen waarheen we willen. Die realiteit wordt pas echt goed duidelijk wanneer je – zoals wij deden – met de ferry de overtocht naar Engeland maakt. Eerder al in juli zagen we mensen ter hoogte van Calais voor de neus van onze auto de snelweg overrennen richting vrachtwagens die in file stonden aan te schuiven voor de Chunnel. Vorige week namen we vanuit Zeebrugge de nachtboot richting Hull: overal metershoge hekken met scheermesjesdraad, vrachtwagens langs scanners en politietoezicht.

Ik mocht dan al op 30 juni de schoolpoort achter me dichtgetrokken hebben, mijn eigenlijke vakantie begon pas op 9 juli op een fietspad langs de Somme, tussen Saint-Valéry (vanwaar – voor de liefhebbers van geschiedenis – in 1066 Willem de Veroveraar uitzeilde om Engeland te veroveren) en Abbeville, op weg naar de start van de 6de rit van de Tour de France. De wind woei hard en heerlijk, en blies de overvolle kamers van mijn geest helemaal schoon. Ik fietste mijn schoolmoeë zelf uit de wielen en kwam met een weldadig vakantiegevoel als winnaar aan in Abbeville.

Van een aandachtige lezer van deze blog kreeg ik de vraag hoe ik interesse en sympathie voor beschouwelijke filosofen als IJsseling en Lemaire kon rijmen met mijn eigen politiek activisme. Een prikkelende vraag, die me hier aanzet tot een verre terugblik. Als zeventien-, achttienjarige was ik, onder invloed van een gedreven priester-leraar in het retorica van het College van Sint-Niklaas, zeer geboeid geraakt door bevrijdingstheologen en priesters die het in Zuid- en Latijns-Amerika opnamen voor de armsten.

Dit behoort tot de zeldzame geneugten van mijn culinaire leven: in de maand mei ergens asperges op Vlaamse wijze gaan eten, met een goed glas witte wijn erbij, eventueel vergezeld van wat krielaardappeltjes in de schil. Het water komt me al in de mond terwijl ik dit schrijf. En altijd denk ik dan aan Samuel IJsseling, de op 12 mei laatstleden overleden professor en filosofiegrootheid, met wie ik in 1998 het genoegen had om in een restaurant in de schaduw van de Sint-Laurentiuskerk dit gerecht te eten, in een gezapige maar onvergetelijke tête-à-tête.

Het hedendaagse onderwijs biedt nog wel eens verrassingen, zelfs voor iemand met tweeëndertig dienstjaren op de teller. Woensdag laatstleden diende ik zo tegen twaalven een klaslokaal af te sluiten, waar leerlingen van het vijfde jaar onder externe begeleiding een vormingssessie hadden gekregen in het kader van ‘relatievorming’. Ik belandde er in de uitloper van een klasgesprek over erogene zones, de wenselijkheid van schaamhaarscheren en het fenomeen van ‘foefscheten’. En dat terwijl ik gedacht had alleen met wat tafels en stoelen te moeten schuiven en ramen en deur te sluiten.

Het laatste waarvan men mij kan verdenken, is een grote betrokkenheid op dieren. In mijn jonge jaren kwam ik nooit verder dan een kermisgoudvis in een plastic zakje, een kanarie die jammerlijk stikte in giftige verfdampen toen mijn overijverige moeder zaliger de deuren nog maar eens een beurt wou geven, en – ik woonde toen net alleen – een dwergkonijn Nero dat de antichristelijke reputatie van zijn Romeinse naamgenoot eer aandeed door in de vinger te bijten van de onderpastoor die op huisbezoek kwam bij zijn nieuwe parochiaan.

Als leesgierig jongetje was ik groot liefhebber van de ‘Drie Jongens’-reeks van jeugdschrijver Pieter Grashoff (1927-2010). Hij publiceerde in de korte periode 1969-1974, mijn jaren van onschuld, een vijftiental van deze spannende boeken met eenvoudige en direct aansprekende titels. Soms speelde de technologie een doorslaggevende rol in de avonturen van de drie vrienden: Drie jongens en een raket, ... en een onderzeeër, ... en een raceboot of een robot. Dan weer doken er spannende en in mijn Sint-Niklaas van die tijd niet alledaagse figuren op, zoals in Drie jongens en een spion, ...

Cato Maior (234-149 voor Christus) mag dan volgens de overlevering een norse, oerconservatieve Romein geweest zijn, met vooral een grote afkeer voor uit Griekenland overgewaaide gewoonten, hij kende de truken van de nochtans Griekse retorische foor verduiveld goed. Iedere tussenkomst in de Romeinse senaat besloot hij met de oproep om de Noord-Afrikaanse stad Carthago, Romes aartsvijand, van de kaart te vegen. Door de herhaling van dat “overigens ben ik van mening dat Carthago moet worden verwoest” sleep hij deze overtuiging diep in de geesten van zijn tijdgenoten in.

Dit had een feestelijke blog moeten zijn. Mijn vijftigste schrijfsel, nog geen drie jaar na de opstart van deze site. Bruisende gedachten, knallende zinnen. Champagnetekst. Alleen, de trouwe lezer zal opgemerkt hebben dat het voorlaatste stukje verwijderd werd. Dus is dit nummer negenenveertig? Talrijk de vragen hierover, van vrienden en kennissen, van mensen waarvan ik nooit vermoedde dat ze lezer waren of van anderen die het alsnog wilden worden. Voelde me op de duur bevraagd als een uitgeputte kiosk zonder Charlie Hebdo’s. Maar zie, ik hou de lippen stijf op elkaar.