Vrij Gedacht

Het was druk, zeer druk, afgelopen weekend in mijn straat en in het Hoedhaarsteegje om de hoek, in Lokeren ook bekend als de Islamitische Straat. Zoals de aanpalende Bosmanstraat intussen ook beter de Osmanstraat zou heten, rekening houdend met de grote daar wonende bevolkingsgroep van Turkse afkomst. Aanleiding: een grote benefietactie om de afwerking van de Marokkaanse moskee in aanbouw achter mijn huis te financieren en hun bouwput te vullen met iets anders dan met het regenwater van de afgelopen dagen. Vlaamse kermis op zijn Marokkaans, dus zonder bier.

Vierhonderd jaar geleden, op 23 april 1616, overleed in Stratford-upon-Avon William Shakespeare. Auteur van onvergetelijke verzen, zoals Sonnet 18 met in de slotlijnen een claim op de eeuwigheid van zijn geliefde en de poëzie: “As long as men can breathe and eyes can see, so long lives this and this gives life to thee”. Mijn favoriete quote komt uit The Tempest (waarvan ik Peter Greenaway’s filmbewerking Prospero’s Books zag), en is van de oude en melancholisch mijmerende Prospero: “We are such stuff as dreams are made on, and our little life is rounded with a sleep.”

Hoe onwezenlijk wreed is het om als moeder je dochtertje van twaalf voor je te zien wegskiën, de berg af en het leven uit. Opgetild over een kwalijke rand. Sneeuwlandschap wordt schreeuwlandschap. De kleine Elena, leerlinge uit de eerste Latijnse van mijn school, is gisteren begraven. Als ik over enkele jaren haar klasgenootjes van nu voor me zal hebben en hen in mijn lessen ontvoer naar Troje en vertel over haar om wie het allemaal begon, zal ik deze naam met schroom uitspreken, door haar voor wie het leven veel te vroeg eindigde.

Vorige week hoorde ik in het regionaal TV-nieuws een jong CD&V-politicus uit mijn geboortestad Sint-Niklaas heel bloemig pleiten voor de aanstelling van een Schepen van Geluk. Een beleidsmaker die het geluk van zijn stadsgenoten verzorgt en waakt over hun welbevinden, dat was wat mensen volgens deze would-be Phil Bosmans nodig hadden in deze barre ongelukstijden.

Wat zijn dat voor tijden, waarin
een gesprek over bomen haast een misdrijf is
omdat het een zwijgen over zoveel wandaden bevat!
(Bertolt Brecht, Aan wie na ons komen)

Wekenlang hebben p-waarden, t-testen, z-scores en aanverwante alfabetsymboliek mijn schrijfbrein verlamd. Mijn denken had een statistische transformatie ondergaan. In dode momenten betrapte ik er mezelf op formules van betrouwbaarheidsintervallen, gemiddelde groeivoeten en regressievergelijkingen in de lucht te tekenen. In een nachtmerrie stond ik aan het examenlokaal zonder rekentoestel – thuis vergeten, waarop ik zwetend wakker werd en de slaap niet meer kon vatten. Dat examen is nu een week achter de rug en nog is de stress niet geweken.

Ze bouwen muren
van prikkeldraad en steen
en angst en onbehagen
en denken, zeggen
dat dit nodig is
voor Veiligheid en het Behoud van
Eigenheid en Waarden

muren die ze bouwen, zonder schaamte,
in velden, bossen en in onze hoofden

deze, ooit de grens van een imperium,
bedoeld tegen Barbaren
ligt nu verzonken in het gras
wat schapen houden er de wacht
en wolken waaien luchtig over

sic transit gloria muri

(op de grens van 2015 en 2016)

Het regende de voorbije weken minuten stilte, in Frankrijk, over heel Europa en tot ver daarbuiten. Op straat, in stations, in supermarkten en zelfs op mijn speelplaats sloeg het verenigd zwijgen toe. Geen voetbalwedstrijd of eerst een minuutje tribunestilte en de spelers met de hoofden naar de grond in de middencirkel (om elkaar daarna uiteraard weer lekker sportief naar de verdoemenis te wensen of te schoppen).

Dat het weer bij ons de voorbije dagen in de war was, mag een understatement zijn. Overdag zweette ik uit mijn hemden en ’s nachts vroeg ik me af hoeveel dekens mijn novemberbed nodig had. Ik hoorde de trekganzen boven mijn huis kwekkend twijfelen tussen noord en zuid, de muggen in mijn slaapkamer beleefden hun tweede jeugd en onze katten wisten bij de zomerse temperaturen helemaal niet meer of ze binnen of buiten wilden zijn.

Woensdagmorgen kwart over zes. Een sirene loeit voorbij en verscheurt mijn slaap. Half wakker hoor ik de vertrouwde geluiden van een vroege ochtend: het monotone geruis van de E17, een optrekkende trein richting Brussel en het gekraai van een paar verre hanen, ergens in de wildernis voorbij de moskee die paalt aan mijn tuin. Auto’s rijden aan en af voor het eerste gebed. Drive-in moskee. Ik duw de dag nog even voor me uit en slaap terug in, dromend van een dampend bord coq au vin.