Vrij Gedacht

De opstart van mijn nieuwe schooljaar spoorde heel erg met de aanhef van het boek Genesis: in den beginne was er chaos. Maar waar in het oudtestamentische scheppingsverhaal tenminste nog de geest van God over de wateren zweefde om de klus op zes dagen te klaren, leek die van Sint-Lodewijk te zijn verdronken in het onpeilbare zwart van de Durme. Ook de extra marge van een dag offerfeest op 1 september bracht geen verlichting, maar alleen de in mijn geval zelfs bizarre opdracht titularis te zijn in een klas waar ik geen Latijn geef. Ik had me een tofferfeest gedroomd.

Een onooglijk gehucht tussen Namen en Marche, opzij van de N4. Een paar honderd inwoners. Weiden en hier en daar een toef bos boven op de heuvels. Een landschap dat in een zachtgroene jurk wellustig begint op te bollen richting Ardennen. Seinsein. Daar zat ik op 14 augustus op een krakkemikkige stoel, aan de rand van wat bomen waartussen een chalet, te staren naar velden bevolkt door koeien. Zonder dat het verveelde. Nieuw waren de windmolens in de verte, maar ook een spuuglelijke kippenkwekerij in de plooi van een heuvel, van het soort waar fipronil door de kieren gaat.

Of hoe domme vergetelheden soms goed kunnen uitdraaien. Het overkwam me in korte tijd tweemaal. Dat gevreesde proefwerk Romeins recht, waarvoor ik drie kwartier te laat kwam en zodoende mijn tijd met bijna de helft gereduceerd zag (zie de vorige blog), leverde me een ongelofelijke 19 (negentien) op. Lang had ik niet kunnen nadenken over de vragen, en blijkbaar was dat nog niet zo’n slechte zaak geweest.

Het is al lang een gewoonte geworden: ’s avonds laat nog even naar het nieuws op TV-Oost kijken. Elke keer lachen geblazen met de soms vreemde relevantie van nieuwsitems met een voorkeur voor de regio Aalst (marginaalst). We wedden er intussen op of dan het woord ‘ajuin’ zal vallen, en elke keer is het prijs. En dan de kromtaal die daarbij wordt gebezigd… Enkele dagen geleden was het weer van dattum: de lezer van het weerbericht had het over de zomer die ‘vandaag uitbreekt’. De zomer die uitbreekt? Cholera in Jemen, ja, of de pest in de middeleeuwen, maar de zomer?

Op zondag 7 mei overleed in Breskens priester en beeldend kunstenaar Omèr Gielliet, op een week na 92 jaar oud. Een goed en wonderlijk man, die ik de afgelopen jaren tweemaal heb ontmoet. De eerste keer was bij de zoektocht naar de maker van de expressieve Christus in de inkomhal van mijn school. De geschiedenis, de sporen van het verleden van de school interesseerden me altijd al, en voor de rubriek zwerfgoed van ons infoblad wou ik daarom weten waar dat beeld, waar dagelijks honderden leerlingen en collega’s voorbij lopen zonder er acht op te slaan, vandaan kwam.

De eerste week van april in het paradijs vertoefd. Tenminste, in dat deel van Frankrijk dat voor mij het dichtst dat paradijs benadert, de streek rond Les Eyzies-de-Tayac, in de Périgord Noir. Onze voorouders moeten dat 20.000 jaar geleden ook al beseft hebben, op de vlucht voor de ijstijd in onze eigen regio, zoals we bevestigd hoorden bij een geleid bezoek aan een gemoderniseerde en ditmaal volledige replica van de beroemde grot van Lascaux in Montignac.

11 maart. Eindelijk in korte koersbroek de weg opgegaan, een milde zuidwestenwind strelend langs mijn winterbleke fietsbenen. Vrolijk Zefiro torna van Monteverdi uit 1632 fluitend, een van zijn mooiste madrigalen. “Zefiro torna e di soavi accenti l’aer fa grato.” De Zephyrus is de mythologische wind die de lente aanvoert en “met zoete toetsen de lucht aangenaam maakt.” Een graad of tien moet het geweest zijn bij het vroege vertrek, vijftien bij aankomst rond de middag. De weiden lagen te blinken onder een voorzichtige zon. Je hoorde de sappen stromen in de takken van nog kale bomen.

De dwingende routine van de voorbije schoolweken, de twee Gentse examens die dienden te worden afgelegd en de emotionele vermoeidheid die – merk ik nu pas – binnensloop in de overrompelende dagen van december en januari, hebben mijn stem gesmoord. Niet dat er al die tijd niets was wat tot een overweging op deze pagina uitnodigde. Integendeel. Maar het lukte gewoon niet. Vandaag toch een poging, met een vraag om begrip voor de heesheid van deze tekst.

Broer. In het Grieks klinkt ‘broer’ trouwens mooier, vind ik: adelphós. Betekent letterlijk: uit één baarmoeder. Die hadden we alvast gemeenschappelijk. Voor het overige konden twee broers niet méér van elkaar verschillen dan wij deden, in voorkeuren, interesses, manieren van zijn. Ik de dag, hij de nacht. Hij de lucht, ik de aarde. Ik het water, hij het vuur, gretig en gulzig, altijd.

Dat een woord als ‘post-truth’, eufemisme voor geïnstitutionaliseerde leugen, door Oxford Dictionaries tot woord van het jaar werd gekozen, is tekenend. Of het nu om sport gaat (staatsdoping), of politiek (uit de lucht geschoten passagiersvliegtuigen, gebombardeerde burgerhospitalen of staatsgrepen), of verkiezingsdebatten (de tegenstander is een communist, is de duivel, is gek, moet opgesloten worden, …): als je maar hard en luid genoeg liegt, zelfs tegen verpletterende bewijslast in, toon je leiderschap en word je een winnaar.