Vrij Gedacht

Achter de cijfers die in slides en grafieken aan ons passeren, schuilt het wereldwijde verdriet van mensen die rouwen om hun geliefden. Vandaag al meer doden (bijna 250.000) dan bij de verwoestende tsunami die in 2004 Indonesië, Thailand en Sri Lanka teisterde. Maar, er wordt dezer dagen niet alleen aan corona gestorven. Er zijn nog andere ziekten die tot sterven nopen, zoals kanker.

De aanhef van T.S. Eliots The Waste Land, zijn opus magnum uit 1922 en het volgens Wikipedia “meest becommentarieerde Engelse gedicht uit de 20ste eeuw”, zingt al enkele weken door mijn hoofd:

April is the cruellest month, breeding
lilacs out of the dead land, mixing
memory and desire, stirring
dull roots with spring rain.

Enkele maanden geleden las ik met mijn leerlingen Grieks het kort gedichtje Ligo akoma van Yorgos Seferis (1900-1971, en Nobelprijswinnaar in 1963) om hen op een poëtische manier vertrouwd te maken met Nieuwgriekse klanken. Vorige week, toen ik de klas al danig begon te missen, heb ik hen de tekst nog eens doorgestuurd met een link naar de strijdvaardige muzikale uitvoering ervan door Maria Farantouri (in een compositie van Mikis Theodorakis).

Het voelt alsof we ons op een wel heel brede breuklijn in de tijd bevinden. Nu de dagen allemaal eender lijken – is het woensdag vandaag en waaraan zou ik dat kunnen merken? – begin ik het jaar te rekenen in weken vóór en na Corona, v.C. en n.C. Een geactualiseerde variant op onze gebruikelijke tijdsrekening.

Het uitzweten van een eindeloos lijkende griepweek bleek achteraf toch zijn voordelen te hebben. De gang van mijn drukke leven vertraagde danig en mijn wereld verengde zich tot een weldadig bed en een zetel. De voorbije winterweken en -maanden lieten zich, nu de tijd eventjes leek te zijn stilgevallen, eindelijk zachtjes overdenken in weliswaar slome zinnen. Van mijn eigen vermoeide gedachten in slaap vallen, kostte me hoegenaamd geen moeite. In mijn achteruitkijkspiegel gleed de kerstvakantie met lange wandelingen door Parijs voorbij.

Zijn we niet als zij?

Kwetsbaar klein
op een kalende rots
in rusteloos water,
vrolijk (maar niet altijd) knorrend,
broedend op iets nieuws,
om dan,
als het uur slaat,
in sierlijke vlucht (liefst)
of pijnlijk haperend (soms ook)
de grote jaarzee
te dwarsen

steeds opnieuw

(Papegaaiduikertjes op Skellig Michael,
foto Simon Debbaut – een paar zeeën geleden)

Die enkele vrije dagen volstonden amper om alle schoolse gedachten, zorgen en ergernissen van de voorbije twee maanden het dichte woud van mijn geest uit te drijven, zoals jagers dat in dit seizoen ‘echt’ doen met zowat alles wat zich in bossen of velden ophoudt tussen takken en struiken. In het grote Forêt d’Hesdin bijvoorbeeld, in het noorden van Frankrijk, al heel lang een vaste bestemming in herfstvakanties en soms ook daarbuiten, is twee november een allerzieligste dag. Overal zitten jagers schietensklaar aan de rand van het woud te wachten op wild dat door drijvers wordt opgejaagd.

Pukkelpop. Ik had al eens diep gezucht toen de vorige zaterdag aangekondigde treinstaking een uitzondering bleek te willen maken voor al wie zich per spoor richting Hasseltse weiden wou begeven. Dat andere landgenoten op een nat perron afgeschafte treinen mochten trotseren, was blijkbaar minder een probleem. Stel je voor dat je de groepen van de zaterdagse ‘main stage’ had moeten missen omdat je trein niet reed. Hun tot de verbeelding sprekende namen: Evil Invaders, Equal Idiots, De Jeugd van Tegenwoordig en Gossip. Daar wil je toch bij zijn?

Waarom gaan we op reis? In een recent stukje op de website van VRT-nieuws wijt psychiater Dirk De Wachter dit aan een fundamenteel menselijke nood aan iets nieuws, aan verandering. Een drang die volgens hem wel vol tegenstellingen zit: afwisseling betrachten, maar tegelijk in het vertrouwde willen terechtkomen, met hetzelfde slag mensen, dezelfde eetgewoonten, dezelfde drukte als die we willen ontvluchten. En dus pleit hij ietwat stout voor Bongobonnen om thuis in je eigen tuin te zitten.

Van een kille en natte meimaand zonder overgang naar een hittegolf. Een aanslag op lijf en leden, dit. Vermoeidheid, die eigen is aan de laatste schoolweken, graaft zich nog dieper onder mijn huid en maakt, als het even kan, van mijn bed ook overdag een goede vriend, voor een korte siësta. Tijdens het ‘hora sexta’ of ‘zesde uur’, op en kort na de middag, lieten de verstandige Romeinen de wereld voor wat ze was, trokken ze zich achter gesloten luiken in de koelte terug en probeerden ze de hitte van zich af te slapen.