Vrij Gedacht

Het voelt alsof we ons op een wel heel brede breuklijn in de tijd bevinden. Nu de dagen allemaal eender lijken – is het woensdag vandaag en waaraan zou ik dat kunnen merken? – begin ik het jaar te rekenen in weken vóór en na Corona, v.C. en n.C. Een geactualiseerde variant op onze gebruikelijke tijdsrekening.

Het uitzweten van een eindeloos lijkende griepweek bleek achteraf toch zijn voordelen te hebben. De gang van mijn drukke leven vertraagde danig en mijn wereld verengde zich tot een weldadig bed en een zetel. De voorbije winterweken en -maanden lieten zich, nu de tijd eventjes leek te zijn stilgevallen, eindelijk zachtjes overdenken in weliswaar slome zinnen. Van mijn eigen vermoeide gedachten in slaap vallen, kostte me hoegenaamd geen moeite. In mijn achteruitkijkspiegel gleed de kerstvakantie met lange wandelingen door Parijs voorbij.

Zijn we niet als zij?

Kwetsbaar klein
op een kalende rots
in rusteloos water,
vrolijk (maar niet altijd) knorrend,
broedend op iets nieuws,
om dan,
als het uur slaat,
in sierlijke vlucht (liefst)
of pijnlijk haperend (soms ook)
de grote jaarzee
te dwarsen

steeds opnieuw

(Papegaaiduikertjes op Skellig Michael,
foto Simon Debbaut – een paar zeeën geleden)

Die enkele vrije dagen volstonden amper om alle schoolse gedachten, zorgen en ergernissen van de voorbije twee maanden het dichte woud van mijn geest uit te drijven, zoals jagers dat in dit seizoen ‘echt’ doen met zowat alles wat zich in bossen of velden ophoudt tussen takken en struiken. In het grote Forêt d’Hesdin bijvoorbeeld, in het noorden van Frankrijk, al heel lang een vaste bestemming in herfstvakanties en soms ook daarbuiten, is twee november een allerzieligste dag. Overal zitten jagers schietensklaar aan de rand van het woud te wachten op wild dat door drijvers wordt opgejaagd.

Pukkelpop. Ik had al eens diep gezucht toen de vorige zaterdag aangekondigde treinstaking een uitzondering bleek te willen maken voor al wie zich per spoor richting Hasseltse weiden wou begeven. Dat andere landgenoten op een nat perron afgeschafte treinen mochten trotseren, was blijkbaar minder een probleem. Stel je voor dat je de groepen van de zaterdagse ‘main stage’ had moeten missen omdat je trein niet reed. Hun tot de verbeelding sprekende namen: Evil Invaders, Equal Idiots, De Jeugd van Tegenwoordig en Gossip. Daar wil je toch bij zijn?

Waarom gaan we op reis? In een recent stukje op de website van VRT-nieuws wijt psychiater Dirk De Wachter dit aan een fundamenteel menselijke nood aan iets nieuws, aan verandering. Een drang die volgens hem wel vol tegenstellingen zit: afwisseling betrachten, maar tegelijk in het vertrouwde willen terechtkomen, met hetzelfde slag mensen, dezelfde eetgewoonten, dezelfde drukte als die we willen ontvluchten. En dus pleit hij ietwat stout voor Bongobonnen om thuis in je eigen tuin te zitten.

Van een kille en natte meimaand zonder overgang naar een hittegolf. Een aanslag op lijf en leden, dit. Vermoeidheid, die eigen is aan de laatste schoolweken, graaft zich nog dieper onder mijn huid en maakt, als het even kan, van mijn bed ook overdag een goede vriend, voor een korte siësta. Tijdens het ‘hora sexta’ of ‘zesde uur’, op en kort na de middag, lieten de verstandige Romeinen de wereld voor wat ze was, trokken ze zich achter gesloten luiken in de koelte terug en probeerden ze de hitte van zich af te slapen.

Eindelijk paasvakantie, in jaren niet zo laat. Wie niet in het onderwijs staat, kan deze verzuchting misschien moeilijk begrijpen en zal de brauwen fronsen bij het gegeven dat een lesgevend mens zo naar leerlingloze dagen kan snakken. Vakanties in het onderwijs blijven voor de buitenwereld vaak een bron van afgunst en soms zelfs onbegrip. Laatst kwam ik een kaartje tegen dat het cliché helemaal bevestigt: een kalende man oreert aan bord dat er twee goede redenen zijn om leraar te worden: juli en augustus.

Lange tijd had ik gedacht dat levensinzicht op de middag van het leven kwam, een middag die in vele culturen rijk is aan symboliek en een gewijd moment markeert: het bereiken van een kortstondig evenwicht in de cyclische beweging van de dag. Met de zon in het zenit vervallen de schaduwen eventjes, is het licht intenser dan tevoren en wordt de routine van het leven soms pijnlijk zichtbaar, meende ik. Voor sommigen doemt dan het gevreesde middagspook op, de demon van de ‘midlife crisis’, waarbij sommige mannen uit verveling menen toe te zijn aan een moto of een nieuw lief.

Met minder lucht
neem ik geen genoegen
om los te laten wat
voorbij de hoogten van mijn hoofd
de steile hemel in klom.

Ik vink mezelf af
en de jaren die
in tientallen
naar alle kanten joegen
en hun krassen lieten
zoals de kauwen op dit beeld.

Ik vrees de leegte niet.
Het komt wel goed,
zegt de dichter,
voor wie omhoog blijft kijken.

(December 2018 - foto Simon Debbaut)